วันคเณศจตุรถี เป็นวันคล้ายวันประสูติขององค์พระพิฆเนศ ตามปฏิทินฮินดู ตรงกับวันที่ ข้างขึ้น ของเดือนอัสวิน (อาชวิน) ซึ่งในปี พ.ศ. ตรงกับวันที่ กันยายน พ.ศ. ชาวฮินดูทั่วโลกจะจัดงานเฉลิมฉลองอย่างยิ่งใหญ่ มีการตกแต่งสถานที่ต่างๆ มีดอกไม้และธงหลากสีสันแห่พระพิฆเนศไปตามถนน มีสวดมนต์และถวายพระพิฆเนศ เพื่อปรารถนาความสำเร็จในทุกด้าน
นอกจากนี้ชาวฮินดูยังเชื่อเช่นนั้น วันคเณศจตุรถี ถึงเวลาที่องค์พระพิฆเนศจะเสด็จลงมายังโลกมนุษย์เพื่อประทานพรแก่ผู้นับถือศรัทธา จึงเป็นวันที่เหมาะสมที่สุดในการขอพรให้สมหวัง
สนุกดูดวงรวมของบูชาพระพิฆเนศ ฉันต้องการอะไร? วิธีบูชาวันพระพิฆเนศจตุรถี ต้องทำอย่างไร?
พระพิฆเนศจตุรถี เป็นเทศกาลประจำปีเพื่อสักการะองค์พระพิฆเนศ แต่ละปีมีความแตกต่างกัน โดยจะอยู่ในช่วงระหว่างเดือนสิงหาคมถึงเดือนตุลาคม ซึ่งในปี ที่จะตรงกับนั้น วันอังคารที่ กันยายน – พฤหัสบดีที่ กันยายน รวม 0 วัน
สำหรับเทศกาลคเณศจตุรถี ถือเป็นเทศกาลเฉลิมฉลองอันยิ่งใหญ่ขององค์พระพิฆเนศ เชื่อกันว่านี่คือเวลาที่เราจะใกล้ชิดพระพิฆเนศมากที่สุด เพราะถือเป็นช่วงที่พระองค์เสด็จลงมายังโลกมนุษย์ในช่วงนี้ ผู้ศรัทธาจะต้อนรับพระองค์ด้วยการถวายสักการะในช่วงเทศกาลนี้
อย่างไรก็ตาม พระคเณศจตุรถีกล่าวในตำราบางฉบับว่าเป็น “วันเกิด” ของพระพิฆเนศ มีพระคัมภีร์และข้อความที่ไม่ตรงกันหลายข้อแต่กล่าวถึงในที่นี้ “วันพระพิฆเนศชยันตี” ถือเป็นวันประสูติของพระพิฆเนศ มีพื้นฐานมาจากศาสนาฮินดูในรัฐมหาราษฏระ ซึ่งถือเป็นรัฐที่บูชาพระพิฆเนศและบูชาอย่างเคร่งครัด
ในช่วงเทศกาลนี้ บรรดาผู้ศรัทธาในพระพิฆเนศจะถูกแกะสลักจากดินเหนียว ในช่วงเทศกาล ในแต่ละวันจะมีการสวดมนต์ พิธี และเครื่องเซ่นไหว้ต่างๆ ทั้งผลไม้ ขนมหวาน เช่น ลาดู โมทากะ หญ้า ดอกชบา และใบไม้มงคลชนิดต่างๆ เมื่อบูชาเสร็จจะเสด็จพระราชดำเนินกลับไปสู่สรวงสวรรค์ โดยการลอยรูปเคารพที่บูชาบนน้ำ พิธีส่งเสด็จพระราชดำเนินครั้งนี้เรียกว่าพระคเณศวิศาล
ทำบุญเล็กๆ น้อยๆ ตามสะดวก แล้วแต่จะเลือก
- พิธีสักการะหนึ่งวันและวีซ่าส่งเสด็จพระองค์
- ถวายสักการะหนึ่งวันครึ่งและวีซ่าส่งเสด็จพระองค์
- ถวายสักการะ วัน และวิสาขบูชาเพื่อส่งเสด็จพระราชดำเนิน
- ถวายสักการะ วัน และวิสาขบูชาเพื่อส่งเสด็จพระราชดำเนิน
- พิธีสักการะ วัน และทำวิสาขบูชาส่งเสด็จพระราชดำเนิน
ขั้นตอนการขอวีซ่าคือการนำเทวรูปดินเหนียวที่เราสักการะตั้งแต่วันแรกของเทศกาล (อำนาจของพระพิฆเนศอยู่) เมื่อเทศกาลสิ้นสุดลงก็ถูกส่งไปวิซารันจัน (ส่งพลังของพระองค์กลับมา)
- พระพิฆเนศที่เราบูชาที่บ้านเป็นประจำ
- โต๊ะเล็กหรือที่นั่ง/ผ้าปูที่นอน พวกเขาชอบสีแดง/ส้ม
- ข้าวขาวที่ปกติเราใช้หุง
- น้ำในถ้วย พร้อมด้วยช้อนสะอาดสำหรับตักถวายแก่รูปเคารพในระยะต่างๆ
- น้ำปัญจมาราช (นม โยเกิร์ต เนย น้ำผึ้ง น้ำตาล หรือน้ำอ้อย)
- น้ำสะอาดสำหรับล้างพระ
- เตรียมผ้าสะอาดเช็ดองค์พระ
- ผ้าสำหรับประดับรูปเคารพ จีวร ผ้าคลุมหน้า หรือหากไม่มีอาจใช้ด้ายฝ้ายสีแดงหรือย้อมแล้วฉีกเป็นเส้นให้พอดีกับรูปเคารพ สำหรับแขวนแทนผ้าต่างๆ
- ผงสำหรับจุ่มและเจิม ผงสินธุ ผงคำคำ ผงพระจันทร์ (ถ้าหาหมดก็ดี ถ้าหาไม่เจอ เท่าที่หาก็พอ)
- น้ำหอมสำหรับโรยบนรูปเคารพ
- เครื่องประดับเช่นสร้อยคอและสร้อยข้อมือสำหรับตกแต่งรูปเคารพ หากไม่มีคุณสามารถเสนอเหรียญเงิน เหรียญทอง หรือข้าว (ใช้แทนของมีค่าได้)
- พวงมาลัยดอกไม้
- ธูปหรือกำยาน
- โคมไฟหรือเทียน
- ผลไม้ตามฤดูกาล
- ขนมหวาน ลัดดู มอตก้า
- หมาก หมาก หญ้า
เริ่มนมัสการในวันอังคารที่ กันยายน แนะนำให้ทำตั้งแต่เช้าตรู่ แต่หากไม่สะดวกจริงๆก็สามารถเลือกเวลาที่สะดวกแทนได้
“โอม ศรีคเณศยะ นะมะฮะ” ข้าพเจ้าขอเรียนเชิญท่าน พระองค์ประทับบนแท่นบูชาที่เตรียมไว้
หรือที่นั่งที่เตรียมไว้ให้นำข้าวหรือดอกไม้มาโปรยบนแท่นบูชาหรืออาจจัดเป็นรูปสวัสดิกะก็ได้ แล้วจึงวางรูปเคารพ
“โอม ศรีคเณศยะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าถวายน้ำล้างเท้า ใช้ช้อนตักน้ำวนออกมา ที่เท้าของรูปเคารพ ครั้ง แล้วเทลงบนเท้าหรือหน้ารูปเคารพ
“โอม ศรีคเณศยะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าถวายน้ำล้างมือ ใช้ช้อนตักน้ำรอบพระหัตถ์ รอบแล้วเทใส่พระหัตถ์ ข้างไหนหรือหน้าองค์พระ
“โอม ศรีคเณศยา นามาหะ” ข้าพระองค์ถวายน้ำเพื่อชำระริมฝีปากต่อพระพักตร์พระองค์ ใช้ช้อนตักน้ำรอบปากองค์พระ รอบแล้วเทเข้าปาก หรือต่อหน้าเทวรูป
“โอม ศรีคเณศยะ นะมะหะ” ฉันถวายน้ำอาบให้กับคุณ น้ำสะอาด หรือนม หรือน้ำปัญจามรัตเพื่ออาบเทวรูป หลังจากอาบน้ำให้ล้างด้วยน้ำสะอาด เช็ดเทวรูป ทำความสะอาด และเชิญเทวรูปกลับไปที่แท่นบูชา (หากไม่เทน้ำลงบนตัว น้ำสะอาดสามารถหมุนรอบองค์พระได้ และเทลงบนหน้าได้เช่นกัน)
“โอม ศรีคเณศยะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าถวายผ้าให้ท่าน พระองค์ทรงนำผ้าคลุมหน้ามาให้เขา หรือผ้าที่เตรียมไว้ถวายแก่รูปเคารพจะนุ่งห่มหรือคลุมหรือวางไว้ข้างหน้าก็ได้
“โอม ศรีคเณศยะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าถวายเครื่องหอมและผงเจิมแก่ท่าน นำผงเจิม เช่น ผงพระจันทร์ ผงคุมคำ และผงสินธุ มาเจิมเทวรูป โปรยน้ำหอมบนรูปเคารพ
“โอม ศรีคเณศยะ นะมะฮะ” ข้าพเจ้าเสนอ เครื่องประดับต่าง ๆ ถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว นำเครื่องประดับที่เตรียมไว้ เช่น สร้อยคอ กำไล มาสวมรอบองค์พระ หรือวางไว้ข้างหน้า
“โอม ศรีคเณศยะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าน้อมถวายความเคารพ มอบพวงมาลัยดอกไม้นี้แด่พระองค์ นำดอกไม้และพวงมาลัยที่คุณเตรียมไว้มาด้วย ถวายพระรูป
“โอม ศรีคเณศยะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าถวายธูปด้วยความเคารพ แล้วถวายเครื่องหอมนี้แด่พระองค์ หยิบธูปหรือกำยาน จุดไฟถวายแก่รูปเคารพ
“โอม ศรีคเณศยา นามาหะ” ข้าพเจ้ากราบไหว้ประทีปถวายแด่พระองค์ นำตะเกียงหรือเทียนมาจุดให้เทวรูป
“โอม ศรีคเณศญานามหา” ข้าพเจ้าถวายผลแห่งฤดูกาลนี้ด้วยความเคารพ นอกจากขนมต่างๆ ถวายพระองค์แล้ว ยังมีผลไม้ต่างๆ เตรียมไว้ถวายแก่รูปเคารพด้วย หากมีถาดหลายถาด ก็ตักน้ำออกด้วยช้อนแล้วหมุนรอบผลไม้และขนมต่างๆ แล้วเทราดหน้าองค์พระ
“โอม ศรีคเณศยะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าถวายหมาก และหญ้าแพรกถวายแด่พระองค์ นำหมากและหญ้าแพรกที่เตรียมไว้ถวายพระ
สวดมนต์และสรรเสริญด้วยการสวดมนต์หรือสวดมนต์ต่างๆ หรือสวดมนต์ 0 บท เป็นต้น
สวดมนต์และถวายสักการะแก่รูปเคารพขณะเดินรอบกองไฟ
พิธีนี้สามารถทำได้ตลอดเวลาในช่วงเทศกาลพระพิฆเนศจตุรถี ถ้าไม่สะดวกก็ทำเท่าที่เราทำได้ ข้อเสนอและขั้นตอนต่างๆสามารถลดหรือเพิ่มได้ อยู่ที่ผู้บูชาจะเห็นสมควร อาจทำครบทุกขั้นตอนทุกวัน หรืออาจจะแค่ทำวันแรกก็ได้ และในวันสุดท้ายวันอื่น ๆ ก็สามารถสวดมนต์และถวายผลไม้หรือขนมหวานโดยไม่ต้องอาบน้ำได้เช่นกัน
